Vì sao nghiên cứu của phương Tây về Trung Quốc giảm đi khi quyền lực của nước này đang lớn mạnh

Liệu các nước phương Tây có thể cạnh tranh với Trung Quốc mà không hiểu về nó?

Tổng thống đắc cử của Mỹ, Joe Biden, nói rằng Trung Quốc là “đối thủ cạnh tranh lớn nhất” của đất nước ông. Tuy nhiên, vị trí trung tâm của Trung Quốc trong các kế sách của các chuyên gia chính sách đối ngoại ở Washington cũng như các nước phương Tây hầu như không thể sánh bằng sự quan tâm được thể hiện trong giới học thuật. Bất chấp những nỗ lực của Trung Quốc trong việc thúc đẩy sự quan tâm đến ngôn ngữ – và sự chú ý ngày càng lớn đến ngôn ngữ này ở các trường học phương Tây vài năm trước – sự nhiệt tình dành cho các nghiên cứu về Trung Quốc ở cấp đại học vẫn còn mờ nhạt. Một phần nguyên nhân là do nỗi sợ hãi Trung Quốc và những hạn chế do nước này áp đặt.

Ở Anh, từ năm 2017 số người theo ngành Trung Quốc học tại các trường đại học đã giảm đi đáng kể. Năm ngoái, con số này đã giảm đi 90, xuống còn 1.434, theo Ủy ban Trung Quốc của các trường đại học ở London, cơ quan thúc đẩy nghiên cứu về Trung Quốc ở Anh. Ở Úc, một cuộc khảo sát năm ngoái đối với 16 học giả tham gia vào các nghiên cứu về Trung Quốc cho thấy một xu hướng tương tự. Một trong những học giả cho biết số lượng người Úc nghiên cứu các chủ đề liên quan đến Trung Quốc hoặc Trung Quốc học tại trường đại học đã “giảm rõ ràng” trong 5 năm qua. Một người khác than thở về sự “đào thải dần dần” chuyên môn về Trung Quốc ở Úc.

Tại các trường đại học Mỹ, số sinh viên đăng ký các chương trình tiếng Trung đạt con số 60.000 vào năm 2013. Ba năm sau, một cuộc khảo sát tiếp theo cho thấy con số đã giảm hơn 8.000. Sinh viên quan tâm nghiên cứu nghiêm túc về Trung Quốc thường dành thời gian ở một trường bên đó. Trong năm 2011-12, khoảng 15.000 người Mỹ đã làm như vậy. Vào năm 2018-19, tổng số người Mỹ đi du học đã tăng 20%. Nhưng tỉ lệ sang học ở Trung Quốc đã giảm với mức tương tự, bất chấp nỗ lực của Barack Obama nhằm khuyến khích nhiều sinh viên Mỹ đến đó hơn, khi ông là tổng thống. Điều này không phải là điềm báo tốt cho việc xây dựng chuyên môn ở một quốc gia rất quan trọng đối với lợi ích của Mỹ.

Có một số lý do khiến sinh viên phương Tây thờ ơ với việc tập trung sự chú ý vào Trung Quốc. Trước tiên – điều luôn cản trở lĩnh vực học thuật này – là rào cản khó vượt qua do tiếng Trung Quốc, một ngôn ngữ rất khác với các ngôn ngữ phương Tây, đòi hỏi phải ghi nhớ hàng trăm ký tự để có được khả năng đọc viết cơ bản. Những người học tiếng Trung ở trường thường chỉ học đủ để khám phá mức độ làm thế nào thành thạo ngôn ngữ này.

Một vấn đề liên quan là nhiều người bản ngữ nói tiếng Quan Thoại tốt nghiệp từ các trường đại học ở Trung Quốc và phương Tây với khả năng thông thạo tiếng Anh. Trong các doanh nghiệp phương Tây, cơ hội cho công việc yêu cầu trình độ tiếng Quan Thoại có thể đã tăng lên trong những năm gần đây, nhưng cũng có sự cạnh tranh cho những công việc như vậy. Những người lớn lên ở Trung Quốc thường có lợi thế hơn, không chỉ về ngôn ngữ mà còn về khả năng mở rộng cánh cửa ở Trung Quốc cho các nhà tuyển dụng của họ.

  Gần đây, bầu không khí chính trị ngày càng đàn áp của Trung Quốc đã trở thành một biện pháp răn đe mạnh mẽ đối với những người nghiền ngẫm chủ đề này. Năm ngoái King’s College London từng cố gắng thiết lập một văn bằng đại học về ngôn ngữ Trung Quốc, nhưng đã từ bỏ kế hoạch. Các giảng viên nhận thấy rằng nhu cầu về một bằng cấp tiếng Nhật hiện cao hơn nhiều. Kerry Brown, giáo sư nghiên cứu về Trung Quốc của trường đại học này cho biết: “Mọi người bị thu hút nhiều hơn bởi văn hóa Nhật Bản — họ thích manga, anime (hoạt hình) và trò chơi trực tuyến. Quyền lực mềm của Trung Quốc yếu hơn. Việc kiểm duyệt Internet và các phương tiện truyền thông khác cũng như không khí ô nhiễm của các thành phố đã khiến sinh viên giảm sút, các học giả nói.

Sau khi Phil Entwistle, một cựu học giả người Anh, hoàn thành chương trình tiến sĩ vào năm 2015, ông đã được một trường đại học Ireland mời dạy một khóa học về quan hệ giữa Trung Quốc và châu Âu. Ông nhận thấy rằng nhiều đồng nghiệp có chuyên ngành không phải Trung Quốc đã hết sức ngạc nhiên trước sự quan tâm của ông đối với nơi này. “Họ hỏi tôi: tại sao bạn lại muốn nghiên cứu chế độ thực sự khủng khiếp này? Chúng tôi không muốn bất cứ điều gì liên quan đến Trung Quốc – hãy nhìn xem điều gì đang xảy ra ở đó”, ông Entwistkle, một nhà tuyển dụng hỏi.

Việc nghiên cứu Trung Quốc đang trở nên khó khăn hơn bao giờ hết đối với những người gắn bó với nó. Minxin Pei của Trường Cao đẳng Claremont McKenna ở California gọi đây là thời kỳ “khó khăn nhất kể từ cuối thời đại Maoist”. Đã qua rồi cái thời tương đối cởi mở của cuối những năm 1990 và 2000. Sau khi Tập Cận Bình lên làm lãnh đạo Trung Quốc vào năm 2012, nước này bắt đầu thắt chặt các hạn chế đối với công việc của các học giả phương Tây. Các kho lưu trữ và cơ sở dữ liệu ở Trung Quốc trở nên khó truy cập hơn; thị thực và các cuộc phỏng vấn khó sắp xếp hơn.

 Vào năm 2018, một cuộc khảo sát của các học giả nghiên cứu về Trung Quốc ở một số quốc gia phương Tây cũng như Hồng Kông cho thấy, trong thập kỷ trước, một phần ba trong số họ đã bị từ chối nhập cảnh vào Trung Quốc hoặc được phép sử dụng tài liệu lưu trữ của nước này. Gần một phần mười cho biết họ đã bị “đưa đi uống trà” – một cách nói hài hước phổ biến khi bị giới chức Trung Quốc triệu tập để cảnh cáo. Jean-Pierre Cabestan của Đại học Baptist Hồng Kông cho biết, nhiều nhà học thuật nói với nghiên cứu sinh tiến sĩ của mình rằng có thể tốt hơn họ nên chuyển sang lĩnh vực khác vì rủi ro hoặc khó khăn khi thực hiện nghiên cứu ở Trung Quốc.

Một số học giả hiện tránh xa Trung Quốc vì nguy cơ bị giam giữ ở đó. Nỗi sợ hãi của họ càng tăng cao bởi vụ bắt giữ hai người Canada vào năm 2018 – Michael Kovrig, một nhà phân tích chính trị và Michael Spavor, một doanh nhân. Nhiều nhà quan sát phương Tây giải thích việc tiếp tục giam giữ hai người này là một dấu hiệu cho thấy Trung Quốc ngày càng sẵn sàng sử dụng các cáo buộc an ninh quốc gia mỏng manh đối với người nước ngoài từ các quốc gia mà họ có xung khắc. Giới học thuật chuyên về các lĩnh vực nhạy cảm như chính trị đặc biệt cảnh giác. Iwatani Nobu, một nhà sử học về Trung Quốc hiện đại tại Đại học Hokkaido, đã bị giam hơn hai tháng vào năm ngoái vì nghi ngờ làm gián điệp. Theo truyền thông Nhật Bản, ông bị buộc tội mua sách ở Trung Quốc liên quan đến các sự kiện lịch sử trước khi Cộng sản nắm quyền năm 1949.

Rủi ro thậm chí còn lớn hơn đối với các học giả gốc Trung Quốc, những người chiếm tỷ lệ ngày càng lớn trong các bộ phận nghiên cứu về Trung Quốc ở phương Tây. Cảnh sát Trung Quốc thường coi người di dân là công dân Trung Quốc, bất kể họ đã có quốc tịch nước ngoài nào. Điều đó có thể có nghĩa là đối xử thậm chí khắc nghiệt hơn nếu họ bị bắt. Ngay cả trong sự an toàn của các cơ sở của họ ở nước ngoài, họ thường giữ im lặng về các chủ đề mà Trung Quốc cho là nhạy cảm vì sợ rằng các quan chức Trung Quốc sẽ quấy rối người thân của họ ở Trung Quốc hoặc cấm họ đến đó. Đối với các chính phủ và công ty phương Tây, đối phó với Trung Quốc là một mối quan tâm cấp bách hơn bao giờ hết. Để phản ứng một cách khôn ngoan, họ cần hiểu điều gì khiến Trung Quốc trở nên nổi tiếng. Nếu không có đủ Hán học để hướng dẫn, họ chắc chắn sẽ mắc sai lầm.

Nguồn: https://www.economist.com/china/2020/11/28/as-chinas-power-waxes-the-wests-study-of-it-is-waning

Tiền Trung Quốc không phải lúc nào cũng vô điều kiện, mà có những mục tiêu chính trị phía sau

Các công ty Trung Quốc không sợ đối tác của các dự án lớn ở phương Tây hoặc châu Phi gặp khó khăn về tài chính. Thậm nó có thể là lợi thế cho Trung Quốc.

Tờ báo có uy tín của Mỹ, Tạp chí Phố Wall đưa ra một đồ họa đơn giản chỉ với hai đường cong. Một đường cho chúng ta biết tỷ lệ GDP của các nước dân chủ phương Tây đã phát triển như thế nào kể từ Thế chiến thứ hai. Một đường là sự thay đổi trong phần của các chính thể độc quyền.

Sự khác biệt là rất rõ ràng đối với các nước dân chủ cho đến đầu những năm 2000. Sau đó, các đường cong bắt đầu tiếp cận nhau. Trong tương lai gần, chúng sẽ cắt đứt: các chính thể độc quyền, có lẽ vài năm sau, sẽ chiếm tỷ trọng lớn hơn trong GDP thế giới so với các nước dân chủ. Tất nhiên, đường cong tăng được giải thích là Trung Quốc.

Một tuần trước, Liên minh châu Âu đã tổ chức hội nghị thượng đỉnh tại Brussels. Cuộc họp bị chi phối bởi Brexit, tiến trình ra khỏi EU của Vương quốc Anh, vì đây là vấn đề cấp bách. Một chủ đề lớn khác đã bị lu mờ: nghiền nát chính sách Trung Quốc của EU. Cho đến hiện giờ, EU đã coi Trung Quốc là một đối tác thương mại xa vời, thương mại cuối cùng mang lại lợi ích cho phương Tây. Các cuộc họp của Trung Quốc đã dẫn đến những tuyên bố không rõ ràng và các chiến lược mờ nhạt.

Theo đó khi đường cong GDP đã tiếp cận giao lộ của chúng, bầu không khí đã thay đổi. Tương tự thế, mục tiêu của các cuộc họp đã thay đổi. Mặc dù không nói thẳng ra, EU muốn xây dựng một bức tường với Trung Quốc. Công việc này không dễ dàng, và một lý do là những người xây dựng tường là các nước dân chủ và Liên minh được tạo thành từ chúng.

Một số quốc gia EU muốn hợp tác với Trung Quốc mà không quan tâm đến đường lối chung, bởi vì các quốc gia thành viên coi sự hợp tác đó là quyết định có chủ quyền của họ. Ví dụ, Ý và Hy Lạp đã sẵn sàng cho các dự án hợp tác của Trung Quốc. “Tiền không có mùi”, Rome đã lặp đi lặp lại trong một thời gian dài.

Pháp có một đường lối thận trọng hơn và nói rằng họ muốn bảo vệ châu Âu. Để thành công, Pháp cần có Đức bên cạnh. Đức lúng túng vì các công ty Đức đang làm một doanh nghiệp lớn ở Trung Quốc mà họ không muốn bị làm phiền.

Trung Quốc đã kết nối các quốc gia trên thế giới với dự án Con đường tơ lụa mới của mình, nơi tạo ra một mạng lưới toàn cầu về các tuyến đường bộ và đường biển. Mạng lưới không chỉ dành cho việc chuyển giao hàng hóa – nó được mở rộng bởi các lợi ích địa chính trị và quân sự của Trung Quốc.

Bởi lẽ các dự án thường được xây dựng bởi người Trung Quốc, họ khái quát hóa các tiêu chuẩn, phương thức hoạt động và quy trình hòa giải của Trung Quốc khi có vấn đề phát sinh. Khi Trung Quốc không muốn mở cửa thị trường của mình, con đường tơ lụa sẽ là con đường một chiều.

Theo các nhà quan sát phương Tây, Trung Quốc thậm chí còn cố tình tìm kiếm các dự án hợp tác liên quan đến con đường tơ lụa, nơi một số đối tác sở tại không đủ tài chính cho một dự án lớn. Trung tâm Phát triển Toàn cầu (Center for Global Development), một cơ quan hợp tác phát triển của Mỹ, tính toán rằng tám nước nghèo đã bị ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp bởi các vấn đề tài chính của các công ty nhà nước. Danh sách, được tổng hợp vào đầu năm nay, đã được tăng thêm: Hiện tại, Ethiopia đang tìm kiếm sự nới lỏng từ Trung Quốc cho khoản nợ trả cho tuyến đường sắt do Trung Quốc xây dựng từ Addis Ababa đến Djibouti.

Khi con nợ cần đàm phán mới với người Trung Quốc, bẫy nợ được kích hoạt. Phía Trung Quốc mạnh hơn và không băn khoăn về tiền: dự án nằm dưới sự bảo trợ mạnh mẽ của nhà nước đến mức nhận được trợ giúp kinh phí từ nhà nước. Trong tình trạng như vậy, một chính thể độc đoán thực sự hiệu quả hơn một phương Tây dân chủ.

Dự án đường tơ lụa như vậy không được coi là mối đe dọa lớn ở châu Âu, nhưng dự án cho chúng ta biết Trung Quốc đã sẵn sàng xoay chuyển đường cong GDP ở đâu. Các nước EU và EU không còn là cặp mắt xanh: Tiền của Trung Quốc thường không có cùng điều kiện như phương Tây.

Việt Xuân (dịch)

Nguồn: https://www.hs.fi/paakirjoitukset/art-2000006053164.html

Trung Quốc đang gặm nhấm châu Âu ra sao? (P3)

Đồng tiền Trung Quốc khiến châu Âu chia rẽ

Người dịch: Việt Xuân

Athen. Tiền đến từ phương Đông, nhưng bây giờ không phải từ Nga mà từ Trung Quốc.

Quốc gia này đã mua và xé vụn châu Âu từng mảnh nhỏ. Chính vì vậy châu Âu không nên cả tin. Trung Quốc đã xử sự gần như một ông chủ thực dân mới ở châu Phi.

Những tiếng nói lo lắng giờ đây vang lên khắp châu Âu. Liệu ông chủ thực dân mới Trung Quốc đáng sợ kia có tới châu Âu không?

Wan Qian đang đi qua quảng trường Syntagma ở trung tâm Athen. Bên rìa quảng trường có một quán cà phê rất được yêu thích, nép mình bên tòa nhà nghị viện của Hy Lạp. Anh ta gọi 1 cốc cappuccino bằng một câu tiếng Anh rất lưu loát.

“Ở đây thật tuyệt,” Wan nói và cười phá lên.

Sự hài lòng đó của anh ta là có lý do. Mặt trời tỏa sáng và tiền thì không thành vấn đề.

Wan Qian không phải là một ông chủ thực dân mới mà chỉ là một triệu phú bình thường. Anh ta đã có được tài sản của mình từ việc thành lập và điều hành một nhà máy sản xuất kính quang học ở Vân Nam, Trung Quốc.

Wan kể rằng anh ta đã mua một căn hộ ở Athen cách đây nửa năm. Đó là căn nhà thứ hai của anh ở châu Âu. Nhà đầu tiên anh ta mua ở Bỉ, nhưng vợ anh ta không thích ở Bỉ, vì nơi đó trời lạnh và con người sống khép kín.

“Ở đó thì 10/12 ngày trời mưa như trút nước,” Wan than phiền. Ở Athen mọi cái khác hẳn. Những người hàng xóm mới rất mau miệng, nếu muốn xa xỉ một chút cũng không khó và không tốn nhiều tiền.

“Vợ tôi là một phụ nữ Thượng Hải điển hình. Cô ấy thích mua bán, thích lượn chợ và gần nhà chúng tôi có một xưởng làm bánh mỳ rất ngon mà cô ấy rất thích.”

Mua nhà ở Athen chỉ là chuyện nhỏ. Căn hộ gần 200m² tại Vrilissiasta, khu phố trung lưu bậc trên, giá chỉ 270.000 euro. Nó quá rẻ so với căn hộ thứ ba của gia đình anh ta ở Thượng Hải. Căn hộ đó có giá trên 1 triệu euro, dù diện tích nhỏ hơn.

“Nói chung sống ở đây rẻ,” Wan nói. Cậu con trai của Wan học ở trường quốc tế tư thục, học phí mỗi năm 14.000 euro, chỉ bằng 1/3 học phí ở Thượng Hải.

“Ngay con trai tôi cũng thích cuộc sống ở đây. Giáo viên ở đây hoàn toàn khác so với ở Trung Quốc. Giáo viên Trung Quốc rất nghiêm khắc.”

Còn một lý do khác, quan trọng nhất khiến gia đình Wan đến sống ở Hy Lap.

Hy Lạp cấp cho công dân nước ngoài “thị thực vàng” nếu những người này mua một căn hộ với giá từ 250.000 euro trở lên ở Hy Lạp. Thị thực này có giá trị trong 5 năm và tiếp tục được gia hạn khi người chủ vẫn tiếp tục sử dụng căn hộ đó.

“Thị thực vàng” này đã mở toang cánh cửa vào khắp châu Âu.

Với thị thực của mình Wan Qian được tự do đi lại trong tất cả các nước Schengen. Việc dễ dàng đi lại rất quan trọng với anh ta, vì khách hàng của anh ở khắp châu Âu. Đức, Pháp, Bỉ, Thụy Điển.

Có lẽ châu Âu là sân chơi rộng lớn với anh ta chăng?

“Đúng thế. Cũng có thể nói như vậy,” anh ta thừa nhận.

Wan là một trong 3.000 người Trung Quốc đã có “Thị thực vàng” ở Hy Lạp. Số lượng người Trung Quốc được nhận thị thực này liên tục tăng trong mấy năm qua. Cả Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Malta và Litva cũng có các chương trình thị thực được ưa chuộng như thế này. Nhưng chương trình của Hy Lạp rẻ và dễ dàng hơn nhiều quốc gia khác.

Đối với công dân các quốc gia ngoài châu Âu, “thị thực vàng” là đòn bẩy để họ tiến vào châu Âu.

***

Cũng theo cách của Wan, nhà nước Trung Quốc đang tìm đòn bẩy cho mình khắp nơi ở châu Âu. Một trong những đòn bẩy quan trọng nhất đã được tìm thấy ở Hy Lạp.

Quốc gia đang run rẩy trong vòng xiết của nền kinh tế suy sụp và gói cứu trợ khắc nghiệt mà EU đưa ra đã mở rộng vòng tay đón nhận tiền mà Trung Quốc chào mời. Những thương lượng mua nhà của người Trung Quốc chỉ nhỏ xíu so với điều mà các công ty nhà nước Trung Quốc đã đem đến đất nước này.

Thương vụ mua bán lớn nhất của Trung Quốc ở Hy Lạp là việc mua hải cảng Pireus, nằm ngay bên sườn Athen. Công ty vận tải Cosco của nhà nước Trung Quốc đã mua cổ phần đa số của hải cảng này vào mùa hè năm 2016 với giá 280 triệu euro. Công ty này đã chi ra hơn 1 tỉ euro để mua cảng và giấy phép hoạt động.

Sau đó công ty điện lực nhà nước của Trung Quốc đã mua một phần tư số cổ phần của công ty năng lượng quốc gia Hy Lạp. Người Trung Quốc còn có mặt trong rất nhiều dự án trị giá hàng tỉ euro, nơi mà người ta xây dựng một khu vui chơi giải trí với diện tích lớn gấp 3 lần Monaco.

Hải cảng Pireus không phải là một địa điểm đầu tư thông thường, mà được gọi là “đầu rồng”. Nó là cánh cổng quan trọng nhất của hạm đội thương mại Trung Quốc vào châu Âu, là nút thắt của con đường tơ lụa mới của Trung Quốc.

Từ hải cảng Pireus, các công-ten-nơ hàng của Trung Quốc sẽ tiếp tục được vận chuyển đi bằng đường sắt và đường bộ vào Trung Âu. Đường này đi qua Macedonia, Serbia, Hungari và đến Ba Lan và Đức.

Các tuyến đường này là một phần dự án khổng lồ “Một vành đai, một con đường” của Trung Quốc. Trong dự án này, mạng lưới đường bộ và đường thủy với hàng ngàn km nối liền Trung Quốc-Trung Đông-Châu Phi và châu Âu. Có thể coi dự án này là chiến lược đối ngoại của Trung Quốc với một cái tên mới thi vị hơn.

Trong tương lai có khả năng Phần Lan cũng trở thành một phần trong con đường tơ lụa mới của Trung Quốc. Khi giao thông đường thủy trên vùng Bắc cực phát triển thì Trung Quốc có thể đến được phía nam qua tuyến đường biển Bắc Băng Dương giáp Phần Lan và qua đường ngầm Helsinki-Tallin. Ít nhất thì Trung Quốc đang dự định như vậy.

Dự án Một vành đai, một con đường

Việc Trung Quốc tung tiền của mình ra như vậy là có mục đích của nó. Rất nhiều nhà quan sát hiện tượng Trung Quốc đã nói như vậy. Điều nguy hiểm ở đây là các quốc gia châu Âu, nhất là những nước nghèo, không chỉ bán đất đai mà còn bán cả những giá trị cơ bản của mình. Ví dụ về điều này đã có rất nhiều rồi. Một trong những ví dụ điển hình và được nói đến nhiều nhất nằm ở Athen, nơi sản sinh nền dân chủ.

Chỉ mấy tháng sau thương vụ cảng Perius, Hy Lạp đã ngăn EU đưa ra tuyên bố chung về những vi phạm nhân quyền của Trung Quốc trong Ủy ban Nhân quyền của Liên Hiệp Quốc. Đó là lần đầu tiên một thành viên của EU sử dụng quyền phủ quyết của mình để ngăn cản chỉ trích chung của cả liên minh.

Một tình trạng hệt như vậy cũng xảy ra năm 2016 khi các nước EU không ra được một tuyên bố chung về những yêu sách lãnh thổ của Trung Quốc tại Biển Đông. Cùng với Hy Lạp, Hungary – nước nhận rất nhiều vốn đầu tư từ Trung Quốc, được biết ít nhất là 2 tỉ euro – đã phản đối.

Hungary còn ngăn cản EU lên án Trung Quốc về việc bắt bớ và tra tấn những người bất đồng chính kiến.

“Nhiều năm rồi tôi chưa ghi chép nhiều như thế. Bài phát biểu thực sự hấp dẫn”, Ioannis Bournous không giấu diếm sự ngưỡng mộ của mình khi ông ta kể về chuyến thăm Trung Quốc của đoàn đại biểu Hy Lạp và tiếp kiến chủ tịch Tập Cận Bình vào tháng Mười một năm ngoái.

Bournous ngồi trong văn phòng của Thủ tướng Hy Lạp trong lâu đài Maximos, phía sau Nghị viện nước này. Ông ta là trưởng phòng kế hoạch chiến lược của thủ tướng Aléxis Tsipras và phụ trách quan hệ quốc tế và chính sách EU của đảng cánh tả Syriza. Người đàn ông 38 tuổi này là một trong những nhân vật quan trọng nhất về chính sách đối ngoại của Hy Lạp.

“Từ trước đến nay tôi vẫn khâm phục tính tổ chức có kế hoạch của Trung Quốc”, ông ta nhớ lại bài phát biểu dài 40 phút của chủ tịch Tập Cận Bình. Tháng Ba vừa qua ông Tập đã được trao quyền giữ chức chủ tịch nước cho đến cuối đời. Quyền lãnh đạo không bị giới hạn về thời gian là dấu hiệu cho thấy cách lãnh đạo của Tập Cận Bình ngày càng độc đoán hơn. Dưới thời Tập Cận Bình cho đến nay đã có hàng trăm nhà bất đồng chính kiến bị bắt giam, internet bị kiểm duyệt nghiêm ngặt hơn và sự độc quyền của Đảng Cộng sản ngày càng tăng lên.

Đây là vấn đề nan giải, Bournous thừa nhận.

“Nhưng chúng ta cũng phải nói thật là không có một nước nào phải lãnh đạo đến 1 tỉ rưỡi người. Ở châu Âu, chúng ta không hiểu được điều đó là như thế nào trong cuộc sống hàng ngày.”

Bournous nhắc đi nhắc lại không biết bao nhiêu lần là các nước phương Tây đã lớn tiếng phê phán Trung Quốc, mặc dù nền dân chủ của chính mình đang bị lung lay: Các đảng dân túy đang xuất hiện ở nhiều nước. Hy Lạp và Italia bị bỏ mặc trong cuộc khủng khoảng người tị nạn. Các chiến dịch của các nước EU ở châu Phi và Trung Đông đã đem lại mọi thứ, trừ hòa bình, ông ta liệt kê.

“Đó là sự hai mặt”, Bournous nói với vẻ bức xúc, hai ngón tay gõ xuống bàn mạnh đến mức cốc cà phê rung lên.

Hơn nữa giữa việc Trung Quốc đầu tư nhiều và việc Hy Lạp chỉ trích Trung Quốc ít là hai vấn đề không liên quan đến nhau, ông ta nhấn mạnh.

Rồi Bournous bình tĩnh lại. Chính chủ tịch Tập Cận Bình đã cam kết với đoàn đại biểu Hy Lạp là Trung Quốc sẽ kiến thiết hòa bình, chống chiến tranh và thảm họa môi trường.

“Không có dấu hiệu gì chứng tỏ rằng Trung Quốc áp đặt cho chúng ta chế độ chính trị của họ”, Bournous khẳng định.

Một cuộc biểu tình của công nhân cảng Pireus, Hy Lạp

Một nhóm chuyên gia phương Tây nghiên cứu về Trung Quốc tin rằng chính những lời nói như của Bournous là dấu hiệu cho thấy ảnh hưởng của Trung Quốc ngày càng tăng. Khi tiền đổ vào thì cách nhìn về Trung Quốc trở nên thiện chí hơn.

***

Điều này đã xảy ra với những quốc gia nhỏ như Hy Lạp và Hungary, song cũng thấy cả ở một số nước lớn hơn. Trung Quốc đã gia tăng quyền lực của mình một cách kiên quyết và nhanh chóng.

“Chúng ta phải thức tỉnh trước một hiện tượng mà trước nay chúng ta làm ngơ. Trung Quốc đã mua cho mình thế lực chính trị bằng cách rất thông minh,” Thorsten Benner, giám đốc Viện Nghiên cứu Chính sách công Toàn cầu nói. Ông ta là một nhà bình luận rất có tiếng cho những tờ báo lớn có uy tín như Financial Times và Die Zeit.

Viện này, có trụ sở ở Berliin, cùng với một viện nghiên cứu khác của Đức vừa xuất bản một báo cáo trong đó Trung Quốc được so sánh thẳng với những mối hiểm nguy do Nga gây ra.

Sự lớn mạnh của quyền lực Trung Quốc độc tài đã thách thức châu Âu và các giá trị dân chủ của nó, các nhà nghiên cứu viết.

“Chúng ta ở châu Âu, Phần Lan cũng như các nước khác, tập trung quá nhiều vào ảnh hưởng của Nga với lý do chính đáng. Nhưng theo tôi đảng Cộng sản Trung Quốc là mối lo ngại lớn hơn,” Venner nói.

Cả Trung Quốc lẫn Nga đều rất giỏi trong việc tăng cường thế lực của mình ở châu Âu, nhưng khác nhau trong cách làm. Chiến thuật của Nga là hiếu chiến hơn hay theo cách nói của giám đốc Benner là “in-your-face” (trực diện). Khi thì dùng hacker phá hoại các cuộc bầu cử, khi thì người ta ngờ là điệp viên Nga đã rải chất novitchok và polonium phá hoại hệ thần kinh.

“Trung Quốc quỷ quyệt hơn. Mục tiêu của nó không phải là để hủy diệt hoạt động của EU trong vai trò một hệ thống chính trị hoàn chỉnh,” Benner nói.

“Một châu Âu linh động và nhún nhường có lợi cho Trung Quốc hơn. Nhất là khi Trung Quốc cố sức kiểm soát một số quốc gia ở châu Âu và tác động tới việc ra quyết định tới tận Brussel”.

Theo Benner, Trung Quốc ngày càng chuyển đến châu Âu không những hàng hóa mà cả hệ tư tưởng của mình. Họ đưa ra hình mẫu độc tài của mình như một sự thay thế cho dân chủ yếu kém. Quyền lực tuyệt đối của chế độ độc đảng và sự tăng trưởng nhanh của nền kinh tế quốc gia là sự kết hợp không thể đánh bại, điều mà nhiều nguyên thủ quốc gia chỉ có thể mơ đến trong giấc ngủ trưa của mình.

“Trung Quốc có thể đem lại cho các nhà lãnh đạo độc đoán một sự khích lệ. Cùng lúc đó họ lái sự phát triển của châu Âu theo hướng độc tài nếu như điều đó có lợi cho họ.”

Con bài Trung Quốc đã được đưa ra rất nhiều lần. Khi từng quốc gia riêng lẻ trong EU mâu thuẫn với toàn khối thì việc đặt Trung Quốc và EU đối chọi nhau là có lợi.

Ví dụ Hungary đã bị EU khiển trách vì việc làm suy yếu nền pháp quyền. Giới lãnh đạo nước này đã sửa đổi hệ thống bầu cử và hạn chế quyền biểu tình của người dân.

“Nếu như EU không có khả năng cấp cho Hungary vốn thì chúng tôi sẽ xin từ Trung Quốc,” Viktor Orbán, thủ tướng Hungary đã nói thẳng như vậy.

Tổng thống Cộng hòa Séc, Miloš Zeman, từng tuyên bố rằng mối quan hệ rất xấu với Trung Quốc ngày xưa nảy sinh từ việc quá hạ mình trước EU và Mỹ.

Macedonia, quốc gia đang muốn trở thành thành viên của EU đã đặt Trung Quốc trong sự đối chọi với EU.

“Chúng ta đang ở trong một tình thế buộc phải quay lưng lại với EU khi chúng ta dùng tiền của Trung Quốc. Điều đó cũng như là một sự mời gọi đối với Trung Quốc,” ông Gjorge Ivanov, tổng thống Macedonia đã nói như vậy hồi cuối năm 2017.

***

Hàng ngàn và lại hàng ngàn người Trung Quốc đang sống ở châu Âu. Có phải họ đang chịu sự điều khiển của nhà nước độc tài Trung Quốc không?

Ít nhất nhà triệu phú Wan Qian làm chủ cuộc sống của mình. Wan luôn cười rất thoải mái và tỏ ra tự tin, hài lòng.

Ông ta kể nhiều chuyện về gia đình và nói về cậu con trai rất âu yếm. Điều quan trọng nhất ở đây đối với vị phụ huynh Trung Quốc này không phải là kết quả cao trong trường học mà là đứa trẻ cảm thấy thoải mái. Sự cạnh tranh trong trường học chỉ đưa lại những sự căng thẳng không cần thiết.

“Con trai tôi rất thỏa mãn với cuộc sống ở đây. Là người cha, tôi rất vui với điều đó.” Những người thành công như ông Wan tự mình tạo lập cho thành công của mình và họ tự do đi lại nơi nào họ muốn. Các doanh nhân thành công của Mỹ hay Phần Lan đều như vậy.

Song, có nhiều công ty tư nhân của người Trung Quốc có quan hệ mật thiết với chính phủ Trung Quốc. Tuy nhiên cũng không nên nghĩ rằng tất cả các công ty tư nhân Trung Quốc đều liên hệ với chính quyền của họ. Nhà nghiên cứu Jyrki Kallio của viện Chính trị ngoại giao nói.

“Không nên nghĩ rằng hoạt động của tất cả các công ty Trung Quốc đều có nhà nước Trung Quốc đứng đằng sau”.

Cả Kallio lẫn Benner đều nhấn mạnh rằng châu Âu phải cảnh giác hơn trong việc xem xét khi nào nguồn tiền đến từ ngoài châu Âu gắn với việc mua bán quyền lực chính trị và khi nào thì không.

“Đã là cường quốc thì không vị tha đâu”, Jyrki Kallio nhấn mạnh.

Bất cứ công dân EU bình thường cũng có thể bắt gặp ảnh hưởng của nhà nước Trung Quốc, ví dụ như thông qua các phương tiện truyền thông. Tờ nhật báo của đảng Cộng sản Trung Quốc, China Daily, có phụ bản China Watch mà rất nhiều nhật báo lớn của châu Âu cũng phát hành như Le Figaro ở Pháp, The Daily Telegraph ở Anh và El País ở Tây Ban Nha.

Trên các trang mạng của một số tờ nhật báo, China Watch thường xuất hiện dưới một số tiêu đề hứa hẹn sẽ đưa ra những tin tức về “sự phát triển rất năng động của Trung Quốc ngày nay.” Ở Phần Lan, nội dung mà Trung Quốc trả tiền để phát ít nhất có thể nghe được trên Classic Radio.

Những nội dung tìm thấy ở YouTube cũng có thể thay đổi sự tưởng tượng về thành công của Trung Quốc. Ví dụ như một loạt video được làm rất thô thiển này. Trong clip ngắn này của China Daily một bé gái người Mỹ bảo bố mình kể về dự án “Một vành đai một con đường” của Trung Quốc. Người cha đã so sánh dự án khổng lồ này với con đường tơ lụa của Trung Quốc cổ đại từ đêm này sang đêm khác.

“Mấy năm trước đây chủ tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc có đưa ra nhiệm vụ là làm những con đường mới như ngày xưa, nhưng phải to lớn hơn.”

“Bố ơi, thật là tuyệt”, cô bé mừng rỡ reo lên.

Những cách “tác động mềm” như thế này rất nhiều.

Tại Brussel hình ảnh của Trung Quốc được đánh bóng bởi các nhà vận động hành lang chuyên nghiệp. Một người như thế có ảnh hưởng nhất ở Brussel là Luigi Gambardella, lãnh đạo người Italia của nhóm China-EU, người đã miêu tả về bức tranh tương lai của chủ tịch Tập Cận Bình “rất truyền cảm”.

Theo nhà nghiên cứu Thorsten Benner ở Berlin thì những ảnh hưởng của Trung Quốc dễ nhận thấy và vì vậy không có lý do gì để “quá hoảng sợ”. Nhà nghiên cứu Jyrki Kallio từ Viện Chính trị Ngoại giao cũng đồng ý như vậy.

“Điều quan trọng là phải giữ cho cái đầu lạnh và phải nhận biết chúng ta đang làm việc với một quốc gia như thế nào,” Kallio nói.

Đôi khi việc giữ cho cái đầu lạnh bị quên lãng, ví dụ như với các chính trị gia.

Ngay cả các chính trị gia Phần Lan cũng nhiều lần phải giải thích quan điểm của họ về vấn đề nhân quyền của Trung Quốc. Ví dụ chủ tịch Nghị viện Phần Lan, Maria Lohela (Đảng Người Phần Lan đích thực), đã thừa nhận các vấn đề về nhân quyền không nằm trong nghị trình chuyến thăm Trung Quốc của bà ta năm 2015. Vài năm sau trong chuyến thăm Trung Quốc khác bà Lohela lại nhấn mạnh rằng không chỉ ra những vấn đề tồn đọng.

“Liệu chúng ta cảm thấy như thế nào nếu khách đến ngồi đối diện với chúng ta và trách chúng ta thế này thế khác?” Lohela nói.

Ngay cả thủ tướng Matti Vanhanen đã nói hồi năm 2005 rằng việc đưa ra các vấn đề nhân quyền có thể làm ảnh hưởng đến thương mại.

Theo nhà nghiên cứu Jyrki Kallio, truyền thống tuân thủ đã bén rễ trong suy nghĩ của người Phần Lan hàng chục năm nay. Kallio nhận thấy hiện tượng này như một sự phụ thuộc về mặt chính trị cho dù đó là lãnh đạo Hy Lạp hay Phần Lan: ở châu Âu người ta nghĩ rằng điều tệ hại nhất là khi ở Trung Quốc xảy ra hỗn loạn khiến nền kinh tế bị chao đảo. Vậy nên tốt nhất là các quốc gia khác để mặc cho Trung Quốc làm theo cách của họ.

Cả các chính trị gia lẫn thương nhân nên thảo luận với nhau về vấn đề này, Kallio nhấn mạnh. Nếu không sẽ rất nguy hiểm vì phương Tây sẽ nhắm mắt làm ngơ trước vấn đề nhân quyền cũng như các vấn đề khác ở Trung Quốc.

“Về phía Phần Lan rủi ro lớn hơn chính là ở người Phần Lan chúng ta. Rất nhiều lần chúng ta tin rằng Trung Quốc sẽ tưởng thưởng cho sự nhún nhường của chúng ta, mặc dù hoàn toàn không phải như vậy,”Kallio nói.

***

Trung Quốc có tham vọng lớn với châu Âu hay không? Chưa có câu trả lời nào cho câu hỏi đó.

Ít nhất Trung Quốc không muốn cả thế giới thay đổi theo hình mẫu của mình. Thế nhưng nó sẽ được lợi rất lớn từ những quốc gia đi theo họ. Bởi vì như thế dịch vụ thương mại sẽ dễ hơn rất nhiều. Cũng có thể nghĩ rằng sự lan tỏa của việc theo Trung Quốc sẽ khiến cho thể chế độc tài của đảng Cộng sản vững mạnh hơn. Những người Trung Quốc bất đồng chính kiến sẽ có ít hình mẫu hơn, và mọi quyền tự do đều có thể bị tước đoạt không hạn chế.

Điều chắc chắn là thương mại và quá trình quốc tế hóa của Trung Quốc đang ngày càng mạnh lên. Thế kỉ 21 là của Trung Quốc. Ngày càng nhiều người Trung Quốc trở thành kẻ chiến thắng.

Wan Qian nghĩ rằng anh ta sẽ ở lại Hy Lạp lâu hơn. Ở đây anh ta cũng tìm cho mình những sở thích mới đó là những bảo tàng của Athen. Trong đó thời kỳ hoàng kim của Hy Lạp cổ đại được kể lại một cách rất hấp dẫn.

Còn con trai anh ta thì sao?

“Tất cả bạn bè của nó đều ở đây. Tôi tin rằng con trai tôi không bao giờ muốn quay lại Trung Quốc nữa”, Wan nói.

Bây giờ chúng ta buộc phải sống chung với cường quốc phương Đông này.

Nguyên bản tiếng Phần Lan: “Kiina Kreikan raunioilla” của Suvi Turtiainen, Stina Tuominen, Eemeli Martti và Maria Tolsa.

——–

Bài đã đăng tại:

Trung Quốc đang gặm nhấm châu Âu ra sao? (P3)

 

Trung Quốc đang gặm nhấm châu Âu ra sao? (P2)

Người dịch: Việt Xuân

ĐỒNG TIỀN TRUNG QUỐC ĐÁNH HƠI ĐƯỢC SỰ THÀNH CÔNG

Dee Scarano bảo chúng tôi để giày ở phía ngoài và đưa cho chúng tôi dép đi trong nhà có thêu logo của công ty. Nhưng thời tiết quá nóng bức khiến đồng nghiệp của cô cũng chỉ đi chân trần.

Hiện trạng này khiến ta có cảm giác đây là một căn hộ sang trọng chứ không phải là một văn phòng làm việc. Một tấm thảm yoga được quấn lại để bên ghế salon. Trên tường treo bức ảnh chụp diễn viên Pierce Brosnan trong chiếc quần lót có hình con báo.

Scarano đến từ Australia, song cô đã sống ở Berlin năm năm nay. Scarano dự định cung cấp các dịch vụ số và các sản phẩm khác cho các công ty theo đơn đặt hàng.

Công việc của cô là làm cho cuộc sống của con người càng nhẹ nhàng và linh động càng tốt. Vì bản thân cô gái 34 tuổi này cũng rất thích cuộc sống như vậy: cô không vay ngân hàng tiền mua bất động sản cũng như không có những ràng buộc khác. Cô muốn nhận được các dịch vụ này thông qua điện thoại hay máy tính chứ không muốn đến văn phòng.

Càng ngày càng có nhiều người như Scarano trên khắp thế giới. Một ngân hàng của Đức có tên N26, nơi Scarano có tài khoản, đã nhận ra điều này. Những người Trung Quốc đầu tư vào ngân hàng này cũng nhận ra điều đó. Ngân hàng là một trong vô số những địa chỉ ở châu Âu mà tiền của Trung Quốc được đổ vào trong những năm gần đây.

Tương lai là di động. Và tương lai cũng có thể là Trung Quốc. Valentin Stalf, giám đốc của ngân hàng N26 rất tự tin. Mục tiêu của ngân hàng này là có được 10% khách hàng trên toàn châu Âu và Phần Lan cũng không khác những thị trường khác. Điều đó có nghĩa là hàng trăm ngàn người Phần Lan sẽ trở thành khách hàng của ngân hàng này.

“Phần Lan cũng giống nhiều quốc gia châu Âu khác ở một điểm: một vài ngân hàng truyền thống đã thống trị thị trường. Điều này khiến những dịch vụ kĩ thuật số mới nhất sẽ khó được đưa vào hoạt động,” Stalf nói.

Ngân hàng N26 hoạt động thông qua một ứng dụng được cài đặt vào điện thoại di dộng. Tài khoản ngân hàng có thể được mở thông qua nói chuyện với nhân viên của ngân hàng bằng Skype. Hình mẫu của N26 không phải là những ngân hàng lớn như Deutsche Bank hay Commerzbank của Đức, mà là các công ty như Spotify hay Uber. Những công ty này đã phá vỡ mô hình giao dịch mua bán âm nhạc và dịch vụ taxi.

Theo Stalf thì thành lập một ngân hàng hoàn toàn mới dễ dàng hơn so với việc trang bị các phương tiện kĩ thuật số cho các ngân hàng khổng lồ đã có từ lâu. Giấy phép hoạt động của ngân hàng N26 đã được cấp vào màu hè 2016. Và cũng năm đó N26 đã mở rộng hoạt động sang Phần Lan. Hiện tại N26 là một trong những ngân hàng phát triển nhanh nhất ở châu Âu. Nó đang dự định mở rộng hoạt động sang Anh và Mỹ.

Trong lần kêu gọi đầu tư kết thúc vào cuối tháng 3 vừa qua N26 đã thu hút được 160 triệu euro từ các nhà đầu tư. Một trong những nhà đầu tư lớn nhất của lần kêu gọi này là hãng Tencent của Trung Quốc, song số tiền nhận từ nhà đầu tư này không được tiết lộ.

Tencent là công ty có giá trị lớn nhất ở châu Á và xếp ngang hàng với những công ty lớn của thế giới như Apple, Google, Alphabet, Amazon và Microsoft. Một trong những dịch vụ của công ty này là Wechat có tới 1 tỉ người dùng ở Trung Quốc.

Cũng chính công ty này đã thâu tóm 84% cổ phần của Supercell – công ty sản xuất game di động có giá trị lớn nhất trong lĩnh vực này của Phần Lan năm 2016 với mức giá lúc bấy giờ là khoảng 8 tỉ euro.

Tiền của Trung Quốc bây giờ đã tìm đến được với sự thành công ở châu Âu

Đầu tư của Trung Quốc vào các nước EU tăng chóng mặt. Hai Viện nghiên cứu Merics và Rhodium Group đã tìm hiểu nguồn đầu tư của Trung Quốc và cho biết: nguồn đầu tư trực tiếp từ Trung Quốc vào EU đã tăng lên 35,9 tỉ euro vào năm 2016 so với 2 tỉ năm 2009.

Số tiền này vừa đến từ các công ty tư nhân lẫn công ty nhà nước của Trung Quốc.

Năm ngoái nguồn đầu tư có sụt xuống 29,7 tỉ vì sự thắt chặt của chính quyền Trung Quốc. Song con số này vẫn cao hơn trước năm 2016. Từ cuối 2017 nguồn đầu tư ra nước ngoài của Trung Quốc lại tăng trở lại. Đồng thời tỉ lệ của các công ty nhà nước bắt đầu tăng lên.

Tỉ lệ đầu tư từ TQ vào EU (màu đỏ) và từ EU vào TQ (màu vàng) từ năm 2008-2017

Sự tăng trưởng vốn đầu tư trong thập niên này đã nói lên sự phát triển của kinh tế Trung Quốc đồng thời cũng khẳng định tham vọng chính trị của nước này. Đảng cộng sản Trung Quốc đang nắm quyền tuyệt đối, khuyến khích các công ty của họ đầu tư ra nước ngoài.

Sự tập trung quyền lực của Trung Quốc có tác động tới cả nguồn đầu tư từ tư nhân. Trong thời kỳ lãnh đạo của ông Tập Cận Bình, quyền lực này còn nằm cả ở kinh tế. Với sự lãnh đạo về chính trị, Trung Quốc có khả năng kiểm soát sự đầu tư của mình thông qua chỉ đạo về đường lối.

Hiện nay sự phát triển công nghệ ở châu Âu đang thu hút sự quan tâm của Trung Quốc và họ chú trọng đến tương lai xa. Điều này thể hiện ở các lĩnh vực họ tập trung đầu tư. Chính vì vậy người sáng lập và điều hành ngân hàng N26, Valentin Stalf, rất tự tin. Theo anh ta mối quan tâm của công ty internet hàng đầu của Trung Quốc đã cho thấy trong mắt của các nhà đầu tư, tương lai của N26 rất tươi sáng.

“Sự đầu tư này là một bằng chứng cho chúng tôi thấy hướng hoạt động của chúng tôi là rất tốt. Bởi vì Tencent biết hoạt động của ngân hàng sẽ như thế nào trong vòng 10 năm tới,” Stalf nói.

Sự nhanh nhạy của người Trung Quốc thể hiện ở chỗ ở người Trung Quốc mới gần đây thôi vẫn không có tài khoản trong ngân hàng song giờ đây họ đã tiến thẳng tới thời kỳ có thể giao dịch mua bán qua điện thoại.

Trung Quốc giờ đây không hài lòng với việc chỉ được coi là quốc gia sản xuất các mặt hàng rẻ tiền còn các sản phẩm cao cấp xuất xứ từ nơi khác.

Người Trung Quốc đã dạy cho người châu Âu cách giao dịch mua bán qua điện thoại của mình. Alipay của Trung Quốc đã được sử dụng ở vùng Lapland của Phần Lan khi khách du lịch Trung Quốc ở các điểm du lịch này yêu cầu có các dịch vụ nhanh chóng như ở quê hương họ.

Nước Đức, trong dịch vụ ngân hàng số, còn đi sau Phần Lan rất nhiều. Trong phần lớn các nhà hàng và trên taxi của Berlin cách thanh toán duy nhất vẫn là trả bằng tiền mặt. Vì vậy, ngân hàng di động N26 là ngân hàng quá mới ở Đức.

Chẳng mấy nữa Trung Quốc sẽ đi trước châu Âu hàng năm ánh sáng nếu những mục đích mà Trung Quốc đặt ra có thể tin được.

Năm 2015 Trung Quốc đưa ra một kế hoạch đầy tham vọng có tên: Made in China 2025. Mục đích của kế hoạch này là biến Trung Quốc thành cường quốc công nghệ cao.

Ý tưởng này cũng rất đơn giản: Trung Quốc không còn hài lòng là đất nước sản xuất các sản phẩm rẻ tiền và tiếp nhận công nghệ cao từ nơi khác. Thay vào đó, Trung Quốc muốn trở thành quốc gia dẫn đầu trong việc cho ra đời các sản phẩm dựa trên công nghệ thông minh. Chương trình Industrie 4.0 của Đức được lấy làm hình mẫu và trong đó mục đích rất giống nhau. Trung Quốc muốn trở thành Đức và vượt nước này. Vì vậy các nhà đầu tư Trung Quốc đã chiêu tập đội ngũ có trình độ cao từ châu Âu để có thể sử dụng vào các ngành sản xuất của họ.

Lúc đầu tiền của Trung Quốc được hoan nghênh ở châu Âu. Cuộc khủng khoảng kinh tế năm 2008 đã khiến châu Âu kiệt quệ và các nguồn đầu tư được chào đón. Tiền của Trung Quốc đã vực dậy nhiều công ty của châu Âu và đem lại nhiều việc làm. Hãng Volvo của Thụy Điển đã hồi sinh và lấy lại được sức sống mới sau tám năm được hãng sản xuất ô tô Geely của Trung Quốc mua lại.

Tiền Trung Quốc cũng tạo điều kiện cho sự ra đời của nhiều công ty mới. Trước Tencent, tỉ phú Hồng Kông, Lý Gia Thành đã quan tâm đến N26 và bắt đầu đầu tư vào ngân hàng. Nguồn đầu tư này trong thời gian đầu rất quan trọng với ngân hàng này.

Nhưng giờ đây EU bắt đầu nhận ra nguồn đầu tư này đi kèm với hiểm nguy.

Ở Đức người ta đang rất lo ngại rằng chẳng mấy nữa Trung Quốc sẽ không còn cần đến kiến thức của người Đức để phát triển sản xuất của họ. Người ta lo sợ là Made in China sẽ hạ gục Made in Germany.

Thủ tướng Angela Merkel đã đến thăm gian hàng công ty người máy Kuka ở Hội chợ Hannover năm 2017. Bà làm quen với rô bốt của Kuka, công ty sản xuất nó trước đó vài năm còn là niềm tự hào và tương lai của công nghiệp Đức. Nhưng giờ đây nó đã trở thành sở hữu của Trung Quốc. Công ty Midea của Trung Quốc đã mua lại Kuka năm 2016 với giá 4,5 tỉ euro.

Việc Kuka trở thành sở hữu của Trung Quốc là một đường phân thủy không chỉ ở Đức mà cả ở châu Âu. Thương vụ này đã khiến châu Âu thức tỉnh để tự vấn rằng có phải nguồn chất xám rất quan trọng về chiến lược đang chảy sang phương Đông hay không? Bởi vì Kuka được coi là công ty rất quan trọng, là ngôi sao dẫn đường trong chiến lược Industrie 4.0.

Theo tờ Der Spiegel, chính phủ Đức đã cố gắng can thiệp để ngăn cản thương vụ này. Các nhà chính trị Đức đã ra sức kêu gọi các nhà đầu trong nước đưa ra giá mua cao hơn. EU cũng nhận thấy việc Kuka trở thành sở hữu của Trung Quốc là một rủi ro lớn.

“Kuka là một công ty rất thành công trong lĩnh vực chiến lược và có vị trí mở đường cho tương lai của ngành công nghiệp kĩ thuật số của toàn châu Âu,” Günther Oettinger, ủy viên hội đồng EU đã nói như vậy và kêu gọi các nhà đầu tư châu Âu hãy bỏ tiền mua công ty này. Đáng tiếc, điều đó đã không xảy ra.

Việc bán Kuka cho Trung Quốc đã khiến EU đặt ra câu hỏi có phải người Trung Quốc đang hút cạn kiệt nguồn chất xám của châu Âu hay không và về lâu dài từ góc độ an ninh mạng liệu có an toàn hay không nếu công nghệ thông minh này lọt vào tay người Trung Quốc?

Người ta bắt đầu đòi hỏi Liên minh châu Âu đưa ra những quy định về pháp lý để kiểm tra được những ảnh hưởng từ nguồn đầu tư của người Trung Quốc.

Đầu tư trực tiếp từ TQ vào EU từ 2008-2017

Nhưng nhiều nước châu Âu vẫn phân vân. Một số nước Nam Âu cho rằng vì trong thời gian thoát ra khỏi khủng khoảng về kinh tế họ phụ thuộc quá nhiều vào đầu tư từ Trung Quốc. Còn một số nước Bắc Âu, trong đó có Phần Lan đã phản đối những giới hạn nhằm hạn chế thị trường tự do, như được nêu ra trong Hội thảo Rasmussen Global.

Điều này cũng diễn ra ở Phần Lan: Công ty sản xuất trò chơi Supercell. Valmet Automotive và giải phát về pin ô tô điện. Trung tâm nghiên cứu và phát triển sản phẩm thứ hai của Huawei đã được lập ra ở Phần Lan. Nhà máy tinh chế sinh học của Sunshine Kaidi đã xây dựng ở Kemi.

Các nhà đầu tư Trung Quốc rất quan tâm đến chất xám và kỹ thuật công nghệ thông tin của Phần Lan. Nhưng khác với các nước lớn ở EU như Đức, Pháp, nguồn đầu tư từ Trung Quốc không gây ra lo lắng nhiều lắm ở Phần Lan. Phần Lan cũng cảm thấy khó chịu với đề nghị của EU về việc cần có luật quy định sàng lọc các nguồn đầu tư từ Trung Quốc.

“Chúng ta cần coi trọng việc mở cửa châu Âu cho nguồn đầu tư từ nước ngoài. Chúng tôi không muốn việc ban bố luật này sẽ tạo ra những thủ tục hành chính không cần thiết,” Pasi-Heikki Vaaranmaa, Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại của Bộ Ngoại giao, nói.

Tỉ lệ tiền Trung Quốc ở Phần Lan chỉ chiếm một phần tương đối nhỏ trong nguồn vốn đầu tư từ nước ngoài. Năm 2016 ở Phần Lan có 15 dự án và năm ngoái là 12. Trung Quốc vẫn đứng sau Thụy Điển, Anh, Mỹ, Đan Mạch và Na Uy trong danh sách các nước đầu tư nhiều vào Phần Lan.

Ở Đức người ta bắt đầu lo sợ ảnh hưởng của nguồn tiền đầu tư từ Trung Quốc khi số tiền đầu tư từ nước này vào Đức năm 2016 nhiều gấp 10 lần so với năm 2015. Trong khi cùng thời gian đó, đầu tư từ châu Âu vào Trung Quốc chững lại.

Sự mất cân bằng như thế cũng đã gây nên lo lắng ở Phần Lan. Trong khi Trung Quốc được tung hoành ở các nước EU theo nguyên tắc của thị trường tự do thì trong nước họ lại thực hiện chính sách bảo hộ nghiêm ngặt.

“Điều này đem đến cho các công ty Trung Quốc lợi thế trên thị trường,” ông Vaaranmaa nói.

Thật ra ở Phần Lan người ta không coi tiền đầu tư của Trung Quốc gây ra nhiều vấn đề hơn các nguồn đầu tư khác. Ông Antti Aumo, giám đốc Invest in Finland, cơ quan theo dõi đầu tư từ nước ngoài cho rằng tất cả các nguồn đầu tư đều có thể gắn với rủi ro, nhưng bản thân nguồn gốc Trung Quốc chưa phải là rủi ro.

“Chúng ta cần phải xem xét riêng từng trường hợp một. Đôi khi động cơ và bối cảnh mua công ty có vấn đề, nhưng điều này xảy ra trong tất cả các nguồn đầu tư từ các châu lục,” ông Aumo nói.

Văn phòng của ngân hàng N26 ở Berlin là một tòa nhà tại Đông Đức vừa được sửa chữa lại. Giám đốc điều hành Valentin Stalf đến từ Áo và từng học ở trường kinh tế St. Gallenissa nổi tiếng của Thụy Sĩ.

Nhưng anh ta quyết định cùng với Maximilian Tayenthal thành lập ngân hàng của họ ở Berlin vì đây là trung tâm của các công ty khởi nghiệp ở châu Âu.

Stalf không lo lắng về vấn đề đầu tư của Trung Quốc sẽ thu hút sức sáng tạo và chất xám về phương Đông. Anh ta tin chắc rằng ngân hàng của anh ta sẽ không rơi vào tay Trung Quốc như công ty sản xuất rô bốt Kuka, mà nằm trong tay của những người sáng lập.

Các nhà đầu tư có tiếng của phương Tây như Allianz của Đức hay Peter Thiel từng đầu tư vào Facebook trong thời gian đầu, cũng đầu tư vào ngân hàng này.

“Chúng tôi có nhiều cổ đông khác nhau. Tôi và Maxilla có cổ phần đa số nên chúng tôi vẫn tự chủ và chúng tôi muốn tiếp tục phát triển công ty của mình”.

Theo Stalf, sự chuyên chế của Trung Quốc không xuất hiện trong hợp tác với các nhà đầu tư Trung Quốc và Hồng Kông.

“Trong sự hợp tác này không có gì mang tính chính trị cả. Họ là những nhà đầu tư chuyên nghiệp và chúng tôi muốn điều đó. Chúng tôi tìm những nhà đầu tư theo một nguyên tắc giống nhau từ châu Âu, từ Mỹ và cả từ Trung Quốc,” Stalf nói.

Nguyên bản tiếng Phần Lan: “Kiinan raha haistaa menestyksen” của Suvi Turtiainen, Stina Tuominen, Eemeli Martti và Maria Tolsa.

Trung Quốc đã và đang thôn tính châu Âu ra sao?

Lời người dịch: “Trung Quốc đã và đang thôn tính châu Âu ra sao?” là tiêu đề do người dịch đặt để giới thiệu chùm bài điều tra do một nhóm tác giả Phần Lan thực hiện, được đăng trên trang mạng của YLE (cơ quan phát thanh truyền hình quốc gia của Phần Lan). Chùm điều tra gồm 4 bài với tiêu đề và người thực hiện khác nhau. Bài 1: Trung Quốc thâu tóm châu Âu với từng mảnh nhỏ, Bài 2: Đồng tiền Trung Quốc đã đánh hơi sự thành công, Bài 3: Trung Quốc trên những mảnh đất hoang tàn của Hy Lạp, Bài 4: Cảnh quan quốc gia hay phông nền của người Trung Quốc?

Loạt phóng sự, điều tra chỉ ra những phương thức mà Trung Quốc đã và đang tiến hành ở châu Âu.

                                                                           Người dịch: Việt Xuân

 

Bài 1: Trung Quốc thâu tóm châu Âu với từng mảnh nhỏ[i]

Khách du lịch yêu thích rượu đi lại nhộn nhịp trên đường phố cổ kính của thị trấn nhỏ Saint-Émilion. Cô gái trẻ Trung Quốc gần như đánh rơi que kem xuống đất khi có người hỏi cô nghe tên diễn viên Triệu Vi không?

– Dĩ nhiên rồi, ở Trung Quốc ai mà chẳng biết đến cô ấy! Trang trại nho của cô ấy có thật ở gần đây không? Một người phụ nữ họ Vương hỏi.

Triệu Vi là một ngôi sao điện ảnh, người mẫu và ca sĩ nhạc pop 42 – người được trả thù lao cao nhất ở Trung Quốc.

Ngoài điện ảnh và âm nhạc, Triệu Vi còn có niềm đam mê thứ ba là rượu Pháp. Năm 2011 cô thực hiện được niềm mơ ước của mình và mua một trang trại rộng 7 hecta ở vùng rượu nổi tiếng Saint-Émilion miền tây nam nước Pháp.

– Khi nhìn thấy trang trại này cô Triệu nhận ra ngay đây chính là trang trại trồng nho mà cô ao ước. Trước đó chúng tôi đã đi xem hàng trăm trang trại nho, Sue Zhang – người đại diện ở Pháp của Triệu Vi cho biết.

Cô Trương đón khách đến thăm lâu đài cổ hơn 400 năm tuổi. Trên cổng lâu đài có treo cờ Pháp, Trung Quốc và EU. Chủ nhân tòa lâu đài không có mặt vì đang bận việc ở châu Á, nhưng hàng ngày vẫn theo dõi tình hình diễn ra ở lâu đài. Sếp của tôi luôn bảo: “Rượu là một nghệ thuật. Cô ấy đã nếm đủ các loại rượu trên khắp thế giới, nhưng cô thích nhất là rượu ở Saint-Émilion. Đích mà cô hướng tới là sản xuất được một loại rượu tốt nhất không đếm xỉa đến kinh phí”, cô Trương kể. Vì vậy, lâu đài Château Monlot nằm trong vùng đất được UNESCO đưa vào danh sách di sản thế giới đã được sửa chữa lại từ hầm rượu cho đến mái. Một trong những chuyên gia giỏi nhất về loại nho Merlot đã được thuê tới làm việc ở đây.

Trang trại rượu nho của Triệu Vi

Những mùa rượu đầu tiên vừa được đem ra thị trường và các tiệm ăn nổi tiếng của Phấp đã đặt hàng. Rượu này cũng nhận được nhiều lời ngợi khen cả từ người Pháp. Đây là điều đặc biệt đối với trang trại có chủ sở hữu là người Trung Quốc, bởi vì thông thường rượu của người Trung Quốc sản xuất tại Pháp được chuyển về Trung Quốc cho những bàn tiệc của những người trung lưu đang ngày một nhiều thêm ở nước này. Hiện nay 1/10 dân số Trung Quốc, tức là khoảng hơn 100 triệu người, uống rượu hàng ngày.

Cho đến nay người Trung Quốc đã mua tất cả 140 trang trại nho ở vùng Bordeaux này. Chúng ta chưa có thể nói con số này là lớn vì nó chỉ chiếm 3% diện tích đất trồng nho ở đây. Những nơi khác trên đất Pháp việc mua đất của người Trung Quốc không hiếm. Thế nhưng người Trung Quốc không chỉ muốn sở hữu những chùm nho ngon ngọt trên đất Pháp mà hiện tượng mới hơn và gây tranh cãi nhiều hơn là mục đích mua đất của người Trung Quốc trong những năm gần đây.

Tại Pháp, các nhà đầu tư Trung Quốc đã mua hàng ngàn hecta đất canh tác. Gần đây nhất là cuối năm ngoái, một thương gia Trung Quốc đã mua gần 900 hecta đất trồng trọt ở vùng Allien, miền trung nước Pháp. Ông ta trả 10 triệu euro cho thương vụ đó. Vị thương gia này là đại diện cho công ty đa ngành Reward Group. Thông tin này đã khiến người dân địa phương bức xúc. Không ai hiểu được vì sao người Trung Quốc lại muốn mua đất ở vùng quê yên bình của họ, ngay cả vị thị trưởng.

– Không biết họ định làm gì ở đây? Những người chủ mới này có định trồng trọt hay không và nếu có thì đến mức độ nào? Hay họ định thay đổi gen, thị trưởng Daniel Marchand đã bày tỏ sự bức xúc khi trả lời phỏng vấn kênh truyền hình France 2.

Công ty khổng lồ Trung Quốc này trước đây cũng đã mua nhiều đất ở miền trung nước Pháp. Cho tới nay, họ đã là chủ nhân của tất cả khoảng 3 000 hecta đất canh tác ở Pháp, tức khoảng 1/5 diện tích của Helsinki. Vấn đề không phải là việc sở hữu đất quá lớn. Nhưng Reward Group không phải là công ty duy nhất muốn sở hữu đất canh tác ở Pháp. Tờ báo Kinh tế Challenges[ii] cho biết một công ty lớn khác của Trung Quốc hình như cũng đang xúc tiến những thương vụ mua đất tương tự ở Pháp.

Theo tin từ báo này, một công ty đang được giấu tên có lẽ đã thuê một văn phòng luật tại Paris đứng ra thương thảo về việc mua những cánh đồng trồng yến mạch ở vùng Beauce, phía nam Paris.

Người dân ở những nơi khác cũng thấy khó hiểu: tại sao người Trung Quốc lại mua đất canh tác đắt đỏ cách xứ sở họ hàng ngàn cây số? Chẳng lẽ ngoài vang Bordeaux họ còn muốn đem cả bánh mỳ Pháp về Trung Quốc?

Tỉ phú Hu Keqin đang có những dự định rất lớn. Ông ta muốn dân tộc vốn chỉ quen với gạo và mì làm bạn với bánh mì Pháp vỏ giòn. Tỉ phú này chính là người lãnh đạo và giữ cổ phần của tập đoàn Reward Group đã mua hàng ngàn hecta đất nói đến ở trên. Trong vòng 5 năm tới ông ta sẽ khai trương đến 1500 xưởng bánh mỳ trên khắp Trung Quốc, nơi người ta sẽ bán bánh mỳ được làm từ ngũ cốc Pháp.

– Chúng tôi muốn bánh mỳ Pháp chiếm lĩnh Trung Quốc. Sức mua sẽ khổng lồ. Tôi tin rằng thế hệ sinh ra từ thập niên 80, 90 của thế kỷ trước đã đi du lịch nhiều nơi trên thế giới sẽ thích bánh mỳ của chúng tôi. Ông Hu Keqin chia sẻ khi trả lời phỏng vấn hãng AFP[iii].

Ở Trung Quốc, Pháp là thương hiệu được tin cậy. Reward Group đã quảng cáo ở Trung Quốc rằng họ bán các sản phẩm được làm ra từ ngũ cốc của Pháp. Họ hy vọng quảng cáo này có sức hấp dẫn người Trung Quốc vốn rất sợ hãi lương thực, thực phẩm giả nội địa. Tập đoàn này tin tưởng việc xuất khẩu ngũ cốc từ Pháp về Trung Quốc là rất triển vọng về kinh tế vì ngoài thương hiệu ra nó còn đảm bảo khâu an toàn. Reward Group đã hợp tác với một công ty ở Pháp nhằm tiếp thu quá trình sản xuất và công nghệ của Pháp về an toàn thực phẩm.

Đối với Hu Keqin, những thương vụ mua đất này là việc kinh doanh, nhưng với Trung Quốc nó là chiến lược. Thông qua các thương vụ này Trung Quốc muốn bảo đảm lương thực cho công dân của họ trong tương lai.

Hiện nay Trung Quốc có 1,4 tỉ dân, tức 20% dân số thế giới. Nhưng quốc gia này chỉ sở hữu 10% đất canh tác của thế giới. Tương lai tỉ lệ này sẽ giảm đi vì dân số tăng lên trong khi đất canh tác sẽ bị đô thị hóa.

Trung Quốc đang tính rằng nên mua đất canh tác ngay từ bây giờ, vì theo họ trong tương lai việc mua đất sẽ khó khăn hơn. Dân số trên trái đất tăng lên không ngừng cùng với hiện tượng sa mạc hóa do trái đất nóng dần lên và môi trường bị hủy hoại.

Pháp không phải là quốc gia duy nhất mà Trung Quốc mua đất. Họ còn mua ở nhiều nơi khác như Ucraina, Bulgari. Ngoài châu Âu, người Trung Quốc còn mua hoặc thuê đất canh tác, nhất là ở châu Phi, châu Mỹ Latinh và Đông Nam Á. Ở Australia, những thương vụ Trung Quốc mua đất đã gây nên nhiều lo ngại, vì vậy năm 2015 nước này đã thắt chặt quy định mua đất đối với người nước ngoài.

Ngoài đất canh tác, Trung Quốc còn quan tâm đến những vị trí mang tính chiến lược của châu Âu. Nhiều mạng lưới điện, sân bay, hải cảng đã được mua hay cố mua bằng tiền của Trung Quốc. Vụ mua bán nổi tiếng nhất có lẽ là việc mua hải cảng Pireus của Hy Lạp, quốc gia chìm trong khủng khoảng kinh tế. Ngoài ra Tập đoàn vận tải biển Cosco của nhà nước Trung Quốc còn sở hữu hải cảng Zeebrugge của Bỉ, có đa số cổ phần trong các cảng Valencia và Bilbao của Tây Ban Nha.

Tiền Trung Quốc được đầu tư vào các mạng lưới điện ở Bồ Đào Nha và Italia. Người Trung Quốc cũng có đa số cổ phần ở sân bay Hahn (Frankfurt).

Đầu tư của Trung Quốc vào một số cơ sở hạ tầng ở châu Âu

Ở Pháp, Trung Quốc đầu tư vào các chuối khách sạn và thời trang, các câu lạc bộ bóng đá và vào các hải cảng và sân bay[iv]. Công ty China Merchants Holdings đã sở hữu 49,9% sân bay Toulou và 49% ở cảng hàng hóa Terminal Link (Marseille). Người Trung Quốc cũng mua đất ở gần sân bay Châteauroux, miền trung nước Pháp.

Phần của người Trung Quốc trong vốn đầu tư của nước ngoài vào Pháp hiện chỉ chiếm 2%, song giờ đây nó đang tăng từng ngày. Reward Group đã từng mua đất ở miền trung nước Pháp là một công ty tư nhân. Nhưng khi mua đất canh tác nó đã thực hiện chiến lược mang tính quốc gia của Trưng Quốc.

Giới truyền thông Pháp đã cố gắng săn lùng thông tin về công ty này và mục đích của họ khi thực hiện việc mua đất. Kênh truyền hình France 2 đã phỏng vấn doanh nhân Christophe Dequidt, người đã từng gặp tỉ phú Hu Keqin ở Trung Quốc trước đây. Dequidt cho biết khi đó Hu có nói mình đang làm việc vì lợi ích quốc gia.

“Hu Keqin kể rằng ông được lệnh rời vị trí là một vị tướng trong quân đội sang lãnh đạo một công ty công nghiệp và nhiệm vụ của ông là chiếm lĩnh thế giới.” Dequit nói trong cuộc phỏng vấn[v].

Không chỉ người Trung Quốc, mà người các nước như khác Anh và Hà Lan cũng mua khá nhiều đất canh tác của Pháp. Nhưng theo suy nghĩ của người Pháp, người Trung Quốc đáng sợ hơn người nước khác. Các tổ chức công đoàn của những người trồng trọt coi việc làm của doanh nhân Hu Keqin là việc cướp đất dưới vỏ bọc mua đất. Trên nguyên tắc, chính phủ Pháp có khả năng ngăn chặn việc bán đất canh tác cho người nước ngoài. Công ty Safe – một công ty phi lợi nhuận do các nhà trồng trọt và nhà nước cùng sở hữu, phụ trách việc cân đối việc mua đất trồng trọt có quyền mua trước tất cả các khu đất canh tác. Người ta sử dụng quyền này vào việc mua từng phần đất mà không mua toàn thể.

Nhưng lỗ hổng này đã bị các nhà đầu tư Trung Quốc lợi dụng: ví dụ Tập đoàn Rewward của ông Hu Keqin đã mua 900 hecta đất ở vùng Allier bằng cách mua các phần nhỏ ở những vị trí khác nhau và chỉ mua 98%.

Tổng thống Emmanuel Macron đã nhận thấy cần thiết phải lên tiếng mạnh mẽ trong vấn đề mua bán đất này. Ông đã đưa ra chính sách nghiêm ngặt hơn đối với những người tiền nhiệm trong việc mua đất của người Trung Quốc.

– “Chúng ta không thể cho quốc gia khác mua hàng trăm, hàng ngàn hecta đất, nhất là khi chúng ta không biết rõ mục đích sử dụng đất này của họ.” – Ông Macron đã nói như vậy với những người làm nông trẻ của Pháp vào tháng 2/2018 vừa qua.

Emmanuel Macron hứa sẽ thắt chặt quy định liên quan đến việc mua bán đất. Theo Tổng thống điều đó là cần thiết, bởi vì sự đầu tư này có tính chiến lược, liên quan đến chủ quyền của nước Pháp. Bức tranh đe dọa thực phẩm trong nước đã gây ra những phản ứng mạnh ở nước Pháp. Ngoài ra, gần đây nước Pháp cũng đã thức tỉnh để bảo vệ những vị trí mang tính chiến lược của mình.

Tháng 2/2018 vừa qua, chính phủ Macron đã ngăn ngừa một công ty Trung Quốc mua đa số cổ phần của sân bay Toulou, bởi vì sân bay này có tầm quan trọng chiến lược đối với nước Pháp, nhất là đối với ngành công nghiệp sản xuất máy bay Airbus.

Là một nước lớn trong EU, Pháp tích cực hơn trong việc bảo vệ nền kinh tế của nước mình. Trong chuyến thăm Trung Quốc vào tháng 1/2018, ông Macron lên tiếng về dự án: “Một vành đai, một con đường” mà Trung Quốc đang chuẩn bị và thúc đẩy. Mục tiêu của dự án này là tạo ra những con đường thương mại mới và kết nối Trung Quốc với các nước láng giềng, Trung cận Đông, châu Phi và châu Âu. Nhưng phương tây nghi ngờ rằng ý tưởng này là nhằm tăng cường ảnh hưởng của Trung Quốc.

– Chúng ta xây dựng đường sá để kết nối chứ không thể chỉ nhằm một hướng, – Ông Marcon nói[vi]. Phát biểu này được hiểu nó ám chỉ rằng thương mại giữa EU và Trung Quốc quá chênh lệch. Theo ông Marcon, những kế hoạch này của Trung Quốc đòi hỏi các nước châu Âu có sự đồng thuận mạnh hơn.

– Trong quan hệ với Trung Quốc, châu Âu đã bị chia rẽ quá lớn. Trung Quốc sẽ không coi trọng những phần đất mà ai đó để hở, – Ông Marcon nói.

Pháp và Đức có cách nhìn khác với các nước nhỏ khác của EU trong việc phản ứng như thế nào với đầu tư từ Trung Quốc. Không chỉ các nước Đông, Trung Âu mà các nước Bắc Âu, trong đó có Phần Lan cho rằng không nên cân nhắc việc đầu tư này trên phạm vi toàn EU.

Dư âm về người Trung Quốc ở Pháp, ngay cả vùng rượu nho Bordeaux, mấy năm trước đây đã rất xấu. Khi đó người ta nghĩ rằng người Trung Quốc gom các trang trại nho ở Pháp vì tiền và vị thế của chúng chứ không để ý đến truyền thống cũng như chất lượng của nho và rượu nơi đây. Những suy nghĩ này có cơ sở vì người Trung Quốc đã bỏ mặc nhiều trang trại mà họ mua khi thiếu hiểu biết hoặc không quan tâm lâu dài tới việc sản xuất.

Theo cách nhìn của người Pháp, điều này không chỉ gây bức xúc mà còn rất nguy hiểm. Những trang trại nho ở Bordeaux là một phần di sản văn hóa của Pháp và thật đáng xấu hổ khi những trang trại này lọt vào tay những trọc phú không tên tuổi.

Ngay từ khi đó người Pháp đã cân nhắc tới việc có nên thắt chặt quy định về việc mua bán đất hay không để hạn chế sự hiện diện của người nước ngoài trên các mảnh đất canh tác của họ.

Tuy nhiên, bây giờ cách nhìn này đã thay đổi. Địa vị của những người mua đất Trung Quốc đã được cải thiện. Đó là ý kiến của nhà văn Laurence Lemaire, một chuyên gia về rượu và là người rất am hiểu về Trung Quốc.

Theo Lemaire, ngày nay những người mua trang trại nho ở Pháp là những người giàu có, yêu thích rượu kiểu như diễn viên Triệu Vi, còn nếu không là những trọc phú mua rồi để lại cho người Pháp quản lý. “Tiếng tăm của những người sản xuất rượu Trung Quốc đã được cải thiện. Những người chủ mới đã coi trọng việc sản xuất và tiền của họ là sự giải cứu với nhiều trang trại.” – Leimaire nói.

Những năm gần đây, các trang trại nho ở Pháp không phải là những đầu tư đem lại nhiều lợi nhuận nhất.

Rượu Bordeaux được sản xuất theo phương pháp truyền thống và nho của vùng này rất nhạy cảm đối với thay đổi của thời tiết. Những đêm sương giá của mùa xuân năm trước cũng như những trận mưa đá của mùa xuân năm nay đã hủy hoại hết những cánh đồng nho. Sản lượng nho thu được ở Bordeaux thấp kỉ lục.

Vậy nên các trang trại nho được rao bán rất nhiều và không phải trang trại nào cũng có người mua từ Pháp hay châu Âu. Đối với những người Pháp đang vật lộn với khó khăn trong chính sách thuế thừa kế và chi phí cao khác thì đồng tiền của Trung Quốc được chào đón.

Cách đây vài tháng rất nhiều doanh nhân và các nhân vật nổi tiếng trên thế giới đã được mời đến dự khai trương trang trại rượu vừa được khôi phục lại của Triệu Vi ở Château Monlot, trong đó có cả ca sĩ Sting cũng đến biểu diễn. Dân địa phương cũng được tham dự. Những người chủ sở hữu mới của các trang trại kể rằng có mấy người Pháp đến nắm tay họ và cảm ơn họ đã giải cứu trang trại. Cho tới lúc này Triệu Vi được biết đến nhiều nhất trên thế giới là vai diễn trong bộ phim đắt nhất của châu Á do Ngô Vũ Sâm đạo diễn, có tên Đại chiến Xích Bích.

Nhưng hiện giờ Triệu Vi lại nổi tiếng ở Pháp trong giới say mê rượu vang.

——

Bài đã đăng tại:

Trung Quốc đang gặm nhấm châu Âu ra sao? (P1)

[i] Nguyên bản tiếng Phần Lan: ”Kiina ostaa Eurooppaa pala kerrallaan” của Annastiina Heikkilä, Stina Tuominen, Eemeli Martti và Maria Tolsa, đăng tại: https://yle.fi/uutiset/3-10248419

[ii] https://www.challenges.fr/economie/agriculture/apres-l-indre-la-beauce-pourquoi-la-chine-veut-racheter-les-terres-agricoles-francaises_571797

[iii] http://www.lepoint.fr/economie/hu-keqin-nous-prenons-un-soin-extreme-de-nos-terres-en-france-23-02-2018-2197327_28.php

[iv] https://www.lejdd.fr/economie/ce-que-les-chinois-ont-achete-en-france-etat-des-lieux-3477638

[v] https://www.francetvinfo.fr/economie/emploi/metiers/agriculture/video-accaparement-des-terres-agricoles-les-chinois-ont-ils-un-plan-pour-la-france_2390432.html

[vi] https://www.reuters.com/article/us-china-france/chinas-new-silk-road-cannot-be-one-way-frances-macron-says-idUSKBN1EX0FU